Học theo tài liệu do trường biên soạn
Tại Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong (TP.HCM), dù đã công bố danh mục sách giáo khoa (SGK) lớp 10, 11 sử dụng cho năm học 2023 – 2024 nhưng nhà trường cũng thông báo riêng bộ môn toán, học sinh (HS) sẽ học tài liệu do nhà trường biên soạn.
Tương tự, tại Trường THPT Gia Định (Q.Bình Thạnh, TP.HCM), lãnh đạo nhà trường cho biết ở một số môn học khoa học tự nhiên (KHTN), nhà trường biên soạn tài liệu bài tập; còn một số môn khoa học xã hội (KHXH), nhà trường biên soạn tài liệu theo dạng tóm tắt bài học. Với những lớp chuyên thì biên soạn tài liệu dạy học theo hướng chuyên sâu.
Quy trình biên soạn tài liệu tại Trường THPT Gia Định được thực hiện bằng việc ban hành quyết định biên soạn, thẩm định tài liệu sử dụng nội bộ. Mỗi bộ SGK có cách tiếp cận khác nhau nên tổ bộ môn, giáo viên (GV) nghiên cứu các bộ sách và thống nhất trong tổ.
Định hướng của Trường THPT Gia Định là sau 3 năm thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở bậc THPT, khi GV có cái nhìn tổng quan về chương trình ở cả 3 bộ SGK thì sẽ hướng tới biên soạn bộ tài liệu kết hợp những điểm hay của từng bộ sách thành tài liệu riêng trên cơ sở phát huy năng lực của GV, thế mạnh của HS Trường Gia Định.
Bám chương trình chuẩn chứ không bám SGK
Việc dạy học không coi SGK là pháp lệnh có chuyển biến rõ hơn ở khối các trường tư thục. Cách làm này giúp đảm bảo khung chương trình của Bộ GD-ĐT, kiến thức nền tảng được đảm bảo, nhưng tài liệu dạy học sẽ được xây dựng theo mục tiêu phát triển chương trình của từng nhà trường.
Ví dụ, Trường The Dewey Schools không dạy theo duy nhất bộ SGK nào. Nhà trường vẫn đảm bảo khung chương trình của Bộ GD-ĐT, kiến thức nền tảng nhưng sẽ xây dựng tài liệu dạy học theo mục tiêu phát triển chương trình nhà trường. Như môn văn được phân thành 2 phần văn và tiếng Việt, phần văn phát triển cho học sinh (HS) về năng lực nghệ thuật, còn phần tiếng Việt là năng lực thực hành ngôn ngữ. Như môn ngữ văn ở lớp 8 thì toàn bộ học kỳ 1 HS sẽ được học tiếng Việt và học kỳ 2 là học văn. Cách thiết kế giúp hệ thống bài học liền mạch và tránh nhầm lẫn giữa các học phần.
Trường Marie Curie cũng gợi ý GV nên chọn từ mỗi bộ SGK và các nguồn học liệu khác nhau để có bài giảng hấp dẫn và phù hợp nhất với HS.
Đọc các nguồn sách khác nhau để tiếp cận kiến thức
Trong quá trình dạy học, GV có thể xác định nội dung mục tiêu kiến thức đúng theo chương trình và tổ chức cho HS đọc các nguồn sách khác nhau để tiếp cận kiến thức.
Đối với Trường THPT Ân Thi (Hưng Yên), khi thiếu SGK lớp 10 ở một vài môn, GV bộ môn đã gửi file PDF SGK cho HS in, đọc tham khảo. Trong quá trình dạy học, GV thực hiện nội dung mục tiêu kiến thức theo chương trình và tổ chức cho HS đọc các nguồn sách khác nhau để tiếp cận kiến thức.
GV Thầy Lê Tấn Thời của Trường THCS Nguyễn Đăng Sơn (H.Chợ Mới, An Giang) cho rằng, SGK nên được xem như một học liệu cơ bản trong quá trình thiết kế những hoạt động dạy học. GV nên sưu tầm thêm những tài liệu chính thống phù hợp để truyền tải đến HS. Sự năng động và sáng tạo của GV là tạo niềm hứng khởi đối với HS qua môn học mình phụ trách.
Học liệu của nhà trường phát huy được hết nội lực của HS
Học liệu do nhà trường biên soạn giúp quá trình học tập gọn gàng hơn, phù hợp với HS và phát huy được hết nội lực của HS. Tuy nhiên, các trường cần tổ chức thống nhất và chịu trách nhiệm chất lượng dạy học, không tạo áp lực thái quá và áp đặt yêu cầu của tài liệu.
Trường THPT Gia Định thiết kế các bài kiểm tra căn cứ theo yêu cầu cần đạt của chương trình, chứ không theo SGK, vì chương trình giáo dục phổ thông 2018 thực hiện theo chủ trương nhiều bộ SGK khác nhau.
Nhận định của Trường Việt Nam:
Theo nhận định của tôi, việc sử dụng tài liệu do nhà trường biên soạn trong quá trình học tập là một ý tưởng đáng chú ý. Điều này cho phép nhà trường tùy chỉnh nội dung giảng dạy sao cho phù hợp với đặc điểm và năng lực của học sinh. Ngoài ra, việc biên soạn tài liệu riêng cũng đảm bảo sự thống nhất và sự phê duyệt của các tổ bộ môn, giúp tránh tình trạng mỗi giáo viên dạy theo cách riêng của mình. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng dạy học, nhà trường cần thực hiện việc tham khảo và sử dụng nhiều nguồn sách phù hợp để tiếp cận kiến thức. Cuối cùng, cách kiểm tra và đánh giá cũng cần căn cứ vào khung chương trình đã đề ra, đảm bảo uyển chuyển và công bằng cho học sinh.
