Thời điểm này chưa có chương trình giáo dục phổ thông mới nhưng việc “cấm” dạy những nội dung ngoài SGK đã gây ra phản ứng dữ dội. Hầu hết các ý kiến đều cho rằng tư duy quá coi trọng SGK, coi đó là cẩm nang trong dạy học đã rất lỗi thời.
Hiện cả nước có 3 bộ SGK của các môn học cho các địa phương lựa chọn
Khi chuẩn bị xây dựng chương trình giáo dục phổ thông mới, Bộ cũng không ít lần tổ chức các cuộc hội thảo quốc tế, mời các chuyên gia ở các nước có nền giáo dục phát triển đến VN chia sẻ về kinh nghiệm làm SGK trong bối cảnh hiện nay. Tại một trong những cuộc hội thảo đó, bà Andrea Carr, Giám đốc điều hành Công ty giáo dục Rising Stars and Hodder, Primary của Anh, khi nói về vai trò của SGK đã cho biết: Nhiều môn học ở Anh hiện nay thậm chí không cần đến SGK. Việc dạy và học hoàn toàn không chỉ dừng lại ở kiến thức trong sách mà thông qua đó kích thích người học tiếp tục đào sâu, mở rộng kiến thức, kỹ năng. SGK giới thiệu những đường dẫn để người học tiếp cận được các nguồn học liệu khác cho mục đích bổ sung thông tin.
PGS Chu Cẩm Thơ (Viện Khoa học giáo dục VN) chia sẻ cá nhân bà thời học phổ thông đã từng rất hạnh phúc và phát huy tối đa năng lực, sáng tạo của mình nhờ được học những giáo viên (GV) rất giỏi, không bao giờ bị lệ thuộc hoàn toàn vào SGK, dù thời điểm ấy chỉ có một bộ SGK. Bà Thơ cho rằng một GV thực sự có trách nhiệm sẽ không phụ thuộc hoàn toàn vào SGK để giảng dạy. Họ sẽ là người tìm tòi các nguồn tài liệu, học liệu khác nhau để phù hợp với từng đối tượng HS, làm phong phú cho bài giảng của mình. Nhờ vậy mới có thể bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu, không có SGK nào có thể linh hoạt tới từng đối tượng HS.
SGK, theo chương trình mới, được xem là một học liệu chứ không phải là pháp lệnh
Gần đây, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cũng nhiều lần nhấn mạnh cần thay đổi quan niệm về SGK. Tại cuộc gặp gỡ GV toàn quốc mới đây, ông Sơn đề nghị: “Nhà giáo cần thay đổi quan niệm và cách sử dụng SGK. Trong giai đoạn trước, chúng ta phụ thuộc quá nhiều vào SGK. SGK là chỗ dựa, dạy phải theo đó, học phải theo đó, kiểm tra không được ra ngoài, học gì phải thi thế ấy. Chúng ta bị khuôn cứng, bị lệ thuộc vào SGK. Nhưng sự thay đổi lớn của lần này là chương trình thống nhất toàn quốc, là yêu cầu. SGK là học liệu, cũng có thể là học liệu đặc biệt nhưng chúng ta cần sử dụng SGK một cách chủ động, không lệ thuộc. Đó là công cụ và chúng ta sẵn sàng sử dụng các bộ SGK khác, các học liệu khác, sử dụng một cách linh hoạt, phát huy quyền chủ động của chúng ta”.
“Nếu không thay đổi được cách tiếp cận về SGK thì chúng ta không đạt được điểm đổi mới rất quan trọng”, ông Sơn nhấn mạnh và cho biết qua thực tế thăm dò GV ở nhiều vùng miền khác nhau, vẫn còn nhiều người phụ thuộc vào SGK. Do vậy, người đứng đầu ngành GD-ĐT đề nghị trong chương trình giáo dục phổ thông mới, GV được nhiều quyền hơn, chủ động hơn, cần được phát huy. GV có quyền quyết định các nội dung, tuần tự bài học, tổ chức kiểm tra đánh giá. Điều này vốn chưa từng có trước đây. Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cũng cho rằng nếu hiệu trưởng các nhà trường không thay đổi thì sự thay đổi của GV sẽ rất khó khăn, thậm chí không thể.
Từ những ý kiến và khẳng định trên, có thể thấy việc giảm lệ thuộc vào sách giáo khoa là điều cần thiết trong quá trình đổi mới giáo dục. Việc chỉ tập trung vào SGK cũng đã đi vào lối mòn, không đảm bảo đủ kiến thức và kỹ năng phù hợp với thời đại. Để đạt được sự nâng cao chất lượng giáo dục, các giáo viên cần có tư duy linh hoạt, sử dụng nhiều học liệu khác nhau và khai thác tối đa nguồn tài nguyên giáo dục để phát huy potenntial của học sinh.
Nhận định của Trường Việt Nam:
The article discusses the issue of relying too heavily on textbooks in the current education system in Vietnam. Most opinions expressed believe that the emphasis on textbooks is outdated and limits students’ critical thinking abilities. The article highlights the importance of a diverse range of teaching materials and resources to stimulate students’ learning and encourage them to explore further knowledge and skills. Personal experiences of educators also support the idea that teachers should not solely depend on textbooks for teaching, but rather seek different materials to enrich their lessons. The Minister of Education also emphasizes the need to change the perception of textbooks and encourages teachers to use them as tools rather than as strict guidelines. However, it is suggested that without support from school leaders, the transformation of teaching practices may be challenging. The article concludes by emphasizing the importance of empowering teachers and promoting flexibility in teaching methods to achieve meaningful educational reforms.
