Bạn có biết ngành công nghệ sinh học là gì không? Đây là một ngành học rất thú vị và hấp dẫn, có liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau của cuộc sống, như y dược, nông nghiệp, môi trường, năng lượng, thực phẩm, v.v.
Ngành công nghệ sinh học cũng là một ngành học đa ngành, tích hợp các kiến thức và kỹ năng từ sinh học, hóa học, vật lý, kỹ thuật và công nghệ để khai thác và ứng dụng các sinh vật sống tạo ra các sản phẩm có ích cho con người. Ngành công nghệ sinh học còn được coi là một trong những ngành nghề mũi nhọn của thời đại công nghệ cao, có tiềm năng phát triển lớn trong tương lai.
Tìm hiểu về ngành công nghệ sinh học
Công nghệ sinh học là ngành học và ứng dụng các sinh vật sống kết hợp với các thiết bị và quy trình kỹ thuật để tạo ra các sản phẩm sinh học có lợi cho con người, đồng thời góp phần phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ môi trường. Công nghệ sinh học có thể được phân thành 3 giai đoạn chính trong quá trình hình thành và phát triển:
- Công nghệ sinh học truyền thống: sử dụng các phương pháp truyền thống để chế biến các thực phẩm dân gian như chao, tương, nước mắm … từ lâu đời
- Công nghệ sinh học cận đại: áp dụng công nghệ vào quá trình chế biến sản phẩm như sử dụng các nồi lên men công nghiệp để sản xuất ở quy mô lớn các sản phẩm sinh hạt như mì chính, acid amin, acid hữu cơ, kháng sinh, vitamin, enzym …
- Công nghệ sinh học hiện đại: sử dụng các kỹ thuật tiên tiến như kỹ thuật di truyền, kỹ thuật tế bào, kỹ thuật enzym và protein, kỹ thuật vi sinh vật, kỹ thuật lên men, kỹ thuật môi trường …
Phân loại ngành công nghệ sinh học
Công nghệ sinh học có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào tiêu chí sử dụng. Một trong những cách phân loại phổ biến là dựa trên màu sắc của các lĩnh vực ứng dụng. Dưới đây là một số loại công nghệ sinh học theo màu sắc:
- Công nghệ sinh học đỏ: liên quan đến các ứng dụng trong y dược, như chế tạo thuốc, vacxin, chẩn đoán bệnh, điều trị bệnh, chuyển gen, kỹ thuật gen, kỹ thuật mô và tế bào gốc, v.v.
- Công nghệ sinh học xanh: liên quan đến các ứng dụng trong nông nghiệp, như phát triển giống cây trồng và vật nuôi, cải thiện năng suất và chất lượng nông sản, bảo tồn và khôi phục đa dạng sinh học, v.v.
- Công nghệ sinh học trắng: liên quan đến các ứng dụng trong công nghiệp, như sản xuất hóa chất, sinh dược phẩm, sinh liệu, sinh xăng, sinh nhựa, v.v.
- Công nghệ sinh học xanh lá: liên quan đến các ứng dụng trong môi trường, như xử lý chất thải, xử lý nước thải, xử lý ô nhiễm không khí, phân huỷ các chất độc hại, v.v.
- Công nghệ sinh học vàng: liên quan đến các ứng dụng trong dinh dưỡng và thực phẩm, như sản xuất thực phẩm chức năng, thực phẩm biến đổi gen, thực phẩm tái chế, v.v.
- Công nghệ sinh học tím: liên quan đến các ứng dụng trong di sản và văn hóa, như bảo tồn và khai thác các nguồn gen quý hiếm, phục hồi các di tích lịch sử và văn hóa, v.v.
Ngoài ra, còn có một số loại công nghệ sinh học khác theo màu sắc như công nghệ sinh học cam (liên quan đến an ninh và quốc phòng), công nghệ sinh học xám (liên quan đến các ứng dụng có thể gây nguy hiểm hoặc tranh cãi), công nghệ sinh học đen (liên quan đến các ứng dụng bất hợp pháp hoặc phi đạo đức), v.v.
Ngành công nghệ sinh học học gì?
Ngành công nghệ sinh học là một ngành học đa ngành, tích hợp các kiến thức và kỹ năng từ nhiều lĩnh vực khác nhau. Do đó, để theo học ngành này, bạn cần có một nền tảng vững chắc về các môn khoa học cơ bản, như sinh học, hóa học, vật lý và toán học. Bạn cũng cần có khả năng sử dụng các phần mềm và thiết bị công nghệ cao, cũng như kỹ năng nghiên cứu, phân tích, giải quyết vấn đề và làm việc nhóm.
Nội dung chương trình đào tạo ngành công nghệ sinh học có thể khác nhau tùy thuộc vào trường đại học và chuyên ngành bạn chọn. Tuy nhiên, một số môn học chung mà bạn có thể gặp phải khi theo học ngành này là:
- Các nguyên lý cơ bản của công nghệ sinh học: giới thiệu về lịch sử, định nghĩa, phân loại và ứng dụng của công nghệ sinh học trong các lĩnh vực khác nhau.
- Các phương pháp phân tích sinh học: cung cấp các kiến thức và kỹ năng về các phương pháp phân tích các thành phần sinh học, như DNA, RNA, protein, enzyme, vi khuẩn, vi rút, v.v.
- Các kỹ thuật di truyền: giới thiệu về các kỹ thuật di truyền để thay đổi hoặc điều chỉnh các tính trạng của các sinh vật sống, như kỹ thuật gen, kỹ thuật tế bào gốc, kỹ thuật siêu biến đổi gen, v.v.
- Các kỹ thuật nuôi cấy mô và tế bào: giới thiệu về các kỹ thuật nuôi cấy mô và tế bào để tạo ra các mô và tế bào nhân tạo có thể sử dụng cho các mục đích y dược hoặc nghiên cứu.
- Các kỹ thuật sinh hóa: giới thiệu về các kỹ thuật sinh hóa để điều chế hoặc phân lập các chất sinh học có giá trị cao, như enzyme, hormone, kháng thể, vacxin, v.v.
- Các kỹ thuật sinh dược phẩm: giới thiệu về các kỹ thuật sinh dược phẩm để sản xuất hoặc cải tiến các dược phẩm từ các nguồn sinh học, như vi khuẩn, vi rút, nấm men, cây trồng hoặc động vật biến đổi gen.
- Các kỹ thuật sinh liệu: giới thiệu về các kỹ thuật sinh liệu để tạo ra hoặc cải tiến các vật liệu từ các nguồn sinh học hoặc có tính tương thích sinh học cao, như collagen, gelatin, chitosan, silk, v.v.
- Các kỹ thuật sinh xăng: giới thiệu về các kỹ thuật sinh xăng để sản xuất hoặc cải tiến các loại nhiên liệu từ các nguồn sinh học hoặc có khả năng tái tạo cao, như ethanol, biodiesel, biogas, v.v.
- Các ứng dụng của công nghệ sinh học trong y dược: giới thiệu về các ứng dụng của công nghệ sinh học trong y dược, như chẩn đoán bệnh, điều trị bệnh, phòng bệnh, cấy ghép, v.v.
- Các ứng dụng của công nghệ sinh học trong nông nghiệp: giới thiệu về các ứng dụng của công nghệ sinh học trong nông nghiệp, như phát triển giống cây trồng và vật nuôi, cải thiện năng suất và chất lượng nông sản, bảo tồn và khôi phục đa dạng sinh học, v.v.
- Các ứng dụng của công nghệ sinh học trong công nghiệp: giới thiệu về các ứng dụng của công nghệ sinh học trong công nghiệp, như sản xuất hóa chất, sinh dược phẩm, sinh liệu, sinh xăng, sinh nhựa, v.v.
- Các ứng dụng của công nghệ sinh học trong môi trường: giới thiệu về các ứng dụng của công nghệ sinh học trong môi trường, như xử lý chất thải, xử lý nước thải, xử lý ô nhiễm không khí, phân huỷ các chất độc hại, v.v.
- Các ứng dụng của công nghệ sinh học trong dinh dưỡng và thực phẩm: giới thiệu về các ứng dụng của công nghệ sinh học trong dinh dưỡng và thực phẩm, như sản xuất thực phẩm chức năng, thực phẩm biến đổi gen, thực phẩm tái chế, v.v.
- Các ứng dụng của công nghệ sinh học trong di sản và văn hóa: giới thiệu về các ứng dụng của công nghệ sinh học trong di sản và văn hóa, như bảo tồn và khai thác các nguồn gen quý hiếm, phục hồi các di tích lịch sử và văn hóa, v.v.
Ngoài ra, bạn còn có thể học thêm một số môn học khác tùy theo sở thích và mục tiêu của bạn, như kinh doanh, quản lý, luật pháp, đạo đức hoặc an toàn liên quan đến công nghệ sinh học. Bạn cũng có thể tham gia các hoạt động thực tập hoặc nghiên cứu để tăng cường kinh nghiệm và kỹ năng thực tế.
Các trường đào tạo ngành công nghệ sinh học
Ở Việt Nam, có nhiều trường đại học có chương trình đào tạo ngành công nghệ sinh học ở bậc cử nhân và thạc sĩ. Một số trường đại học nổi tiếng về ngành này là:
- Đại học Quốc gia Hà Nội: có các chuyên ngành công nghệ sinh học y dược, công nghệ sinh học thực phẩm, công nghệ sinh học môi trường, công nghệ sinh học thực vật và công nghệ sinh học động vật.
- Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh: có các chuyên ngành công nghệ sinh học y dược, công nghệ sinh học thực phẩm, công nghệ sinh học môi trường, công nghệ sinh học thực vật và công nghệ sinh học động vật.
- Đại học Bách khoa Hà Nội: có các chuyên ngành công nghệ sinh học y dược, công nghệ sinh học thực phẩm và công nghệ sinh học môi trường.
- Đại học Bách khoa Thành phố Hồ Chí Minh: có các chuyên ngành công nghệ sinh học y dược, công nghệ sinh học thực phẩm và công nghệ sinh học môi trường.
- Đại học Khoa học Tự nhiên Hà Nội: có các chuyên ngành công nghệ sinh học y dược, công nghệ sinh học thực phẩm, công nghệ sinh học môi trường và công nghệ sinh học di truyền.
- Đại học Khoa học Tự nhiên Thành phố Hồ Chí Minh: có các chuyên ngành công nghệ sinh học y dược, công nghệ sinh học thực phẩm, công nghệ sinh học môi trường và công nghệ sinh học di truyền.
- Đại học Công Nghiệp Thực Phẩm Thành phố Hồ Chí Minh: có các chuyên ngành công nghệ sinh học thực phẩm, kỹ thuật vi sinh và kỹ thuật enzyme.
- Đại học Công Nghiệp Thực Phẩm Hà Nội: có các chuyên ngành công nghệ sinh học thực phẩm, kỹ thuật vi sinh và kỹ thuật enzyme.
- Đại học Công Nghiệp Hà Nội: có các chuyên ngành kỹ thuật vi sinh và kỹ thuật enzyme.
- Đại học Công Nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh: có các chuyên ngành kỹ thuật vi sinh và kỹ thuật enzyme.
Ngành công nghệ sinh học ra trường làm gì?
Sau khi tốt nghiệp ngành công nghệ sinh học, bạn có thể làm việc trong nhiều lĩnh vực khác nhau, tùy thuộc vào chuyên ngành và kỹ năng của bạn. Một số lĩnh vực tiêu biểu mà bạn có thể làm việc là:
- Lĩnh vực y dược: bạn có thể làm việc trong các công ty dược phẩm, các viện nghiên cứu y sinh, các bệnh viện hoặc các trung tâm chẩn đoán bệnh. Bạn có thể tham gia vào các hoạt động như chế tạo thuốc, vacxin, kháng thể, chẩn đoán bệnh, điều trị bệnh, cấy ghép, v.v.
- Lĩnh vực nông nghiệp: bạn có thể làm việc trong các công ty nông nghiệp, các trung tâm nghiên cứu và phát triển nông nghiệp, các trang trại hoặc các vườn ươm. Bạn có thể tham gia vào các hoạt động như phát triển giống cây trồng và vật nuôi, cải thiện năng suất và chất lượng nông sản, bảo tồn và khôi phục đa dạng sinh học, v.v.
- Lĩnh vực công nghiệp: bạn có thể làm việc trong các công ty công nghiệp, các nhà máy hoặc các phòng thí nghiệm. Bạn có thể tham gia vào các hoạt động như sản xuất hóa chất, sinh dược phẩm, sinh liệu, sinh xăng, sinh nhựa, v.v.
- Lĩnh vực môi trường: bạn có thể làm việc trong các cơ quan quản lý môi trường, các tổ chức bảo vệ môi trường, các công ty xử lý chất thải hoặc các dự án môi trường. Bạn có thể tham gia vào các hoạt động như xử lý chất thải, xử lý nước thải, xử lý ô nhiễm không khí, phân huỷ các chất độc hại, v.v.
- Lĩnh vực dinh dưỡng và thực phẩm: bạn có thể làm việc trong các công ty thực phẩm, các nhà hàng hoặc các cơ sở sản xuất và kiểm tra chất lượng thực phẩm. Bạn có thể tham gia vào các hoạt động như sản xuất thực phẩm chức năng, thực phẩm biến đổi gen, thực phẩm tái chế, v.v.
- Lĩnh vực di sản và văn hóa: bạn có thể làm việc trong các viện bảo tàng, các cơ quan quản lý di sản hoặc các tổ chức phi chính phủ. Bạn có thể tham gia vào các hoạt động như bảo tồn và khai thác các nguồn gen quý hiếm, phục hồi các di tích lịch sử và văn hóa, v.v.
Ngoài ra, bạn còn có thể làm việc trong các lĩnh vực khác liên quan đến công nghệ sinh học, như giáo dục, nghiên cứu khoa học, kinh doanh, quản lý, luật pháp, đạo đức hoặc an toàn. Bạn cũng có thể tự mở doanh nghiệp của riêng mình hoặc làm việc tự do.
Mức lương của ngành công nghệ sinh học phụ thuộc vào nhiều yếu tố, như trình độ học vấn, kinh nghiệm, chuyên ngành, lĩnh vực làm việc, vị trí công việc, địa điểm làm việc, v.v. Theo một báo cáo của Hiệp hội Công nghệ Sinh học Việt Nam (VABIO) năm 2020, mức lương trung bình của ngành công nghệ sinh học ở Việt Nam là khoảng 10 triệu đồng/tháng .
Tuy nhiên, mức lương có thể cao hơn hoặc thấp hơn tùy theo từng trường hợp cụ thể. Theo một báo cáo của Hiệp hội Công nghệ Sinh học Hoa Kỳ (BIO) năm 2019, mức lương trung bình của ngành công nghệ sinh học ở Hoa Kỳ là khoảng 95.000 USD/năm . Tuy nhiên, mức lương cũng có thể dao động tùy theo từng bang và từng ngành cụ thể.
Kết luận
Ngành công nghệ sinh học là một ngành học rất thú vị và hấp dẫn, có liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau của cuộc sống. Ngành công nghệ sinh học cũng là một ngành học đa ngành, tích hợp các kiến thức và kỹ năng từ sinh học, hóa học, vật lý, kỹ thuật và công nghệ để khai thác và ứng dụng các sinh vật sống tạo ra các sản phẩm có ích cho con người. Ngành công nghệ sinh học còn được coi là một trong những ngành nghề mũi nhọn của thời đại công nghệ cao, có tiềm năng phát triển lớn trong tương lai.
